SIMAUR

 DEFINIZIOA :

  iz. Abereen gorotza, bereziki ongarri gisa erabiltzen dena; gai organiko ustelez eginiko ongarria. Ik. sats; samats.

ADIBIDEAK 

 " Mundu honetako ohorea hutsa da, ondasunak simaurra, handitasunak hautsa."

    

FRANTSESA:   engrais,fumier

GAZTELANIA : abono,estiércol

ING INGELESA :    fertilizer,manure

XAXATU

  DEFINIZIOA :

  du ad. Heg. Zirikatu. Ik. haizatu 

ADIBIDEAK 

 " Askok egiten dio barre eta burla, baita xaxatu ere atzetik txakurra"

    

FRANTSESA:   exciter [les chiens] ; asticoter, provoquer

GAZTELANIA : azuzar,provocar para la lucha
INGELESA :    to incite; to goad

ERRETEN

 

  DEFINIZIOA :

   1 iz. Gizakiak egin edo prestatutako ubide txikia.

ADIBIDEAK 

    " Alor-ertzeko erretena urez beteta dago "

    

FRANTSESA  : canal d'irrigation, rigole ; tranchée

GAZTELANIA : acequia, canal; arroyo; zanja; lecho, cauce
INGELESA :     (irrigation) ditch; channel

ARRIMU

 

DEFINIZIOA :

   iz. Heg. Euskarria, laguntza, babesa.

  arrimuan  (-en atzizkiaren eskuinean). 

  -en laguntzaz.

ADIBIDEAK 

    " Euskaldun guztien laguntasuna eta arrimua behar du. "

    " Ahulen multzoak, bata bestearen arrimuan, gogor 

       egin diezaieke indartsuagoei."

   

                  FRANTSESA : aide,appui

       GAZTELANIA : ayuda,amparo;con la ayuda de
       INGELESA : aid,help

GELDIGOR

GELDIGOR

DEFINIZIOA :

   adj. Geldigaitza, egongaitza.

ADIBIDEAK 

    " Haur geldigor honek ez gaitu bakean uzten."

   

                  FRANTSESA :  imparable, inquiet, -ète

       GAZTELANIA : nervioso,inquieto
       INGELESA : restless,unstoppable

ZABU

ZABU

DEFINIZIOA :

  1 iz. Bi soka edo katetatik zintzilik ipintzen den esertokia, kulunkatzeko erabiltzen dena.

    2 iz. Alde baterako eta besterako higidura. Ik. kulunka.

zabu egin Oreka puntutik alde batera eta

bestera higitu. 

ADIBIDEAK 

     1  "Zabuan bezala zabiltza, egin nuen, ez nuen".

  2 "Olatu zabala, ontziari zabu handiak eragiten zizkiona." 

   

                  FRANTSESA :  balançoire ,  balancement,

       GAZTELANIA : columpio , balanceo
       INGELESA : swing,sway

URARDOTU

URARDOTU

DEFINIZIOA :

   du ad. Zerbaiti, ez dagokion gai bat nahasiz, bere funtsa edo indarra galarazi.

ADIBIDEAK 

    " Hizkuntza bera urardotua zegoen."

   

                  FRANTSESA :  diminuer, dénaturer, fausser

       GAZTELANIA : descafeinar,desvirtuar,rebajar
       INGELESA : to dilute,to water down

MENDRE

 MENDRE

DEFINIZIOA :

   adj. Batez ere Ipar. Txikia, baztergarria; ahula.

ADIBIDEAK 

    " Zerbitzaria mendreago da nagusia baino."

     

                  FRANTSESA : petit,-e ,débile

       GAZTELANIA : pequeño,despreciable
       INGELESA : small,feeble

ZOKORATU

 ZOKORATU

DEFINIZIOA :

  da/du ad. Zokoan utzi, baztertu; zoko batera eraman.

ADIBIDEAK 

    " Ez zituen horrenbestez ahaztu zokoratuak zeuden liburu

        zaharrak."

     

                   FRANTSESA : mettre au rebut

       GAZTELANIA : arrinconar
       INGELESA : ostracize

ENGAIATU

  ENGAIATU

DEFINIZIOA :

  1 da/du ad. Ipar. Promesa edo hitzemate batez lotu. 

ADIBIDEAK 

" Kattalin arrazakeriaren kontrako elkarte batean engaiatu zen."

     

                   FRANTSESA : (s')engager, (s')impliquer

       GAZTELANIA : comprometer(se),involucrar(se)
       INGELESA : to engage,to get involved

SOSLAI

SOSLAI

DEFINIZIOA :

  1  iz. Aurpegi edo gorputzaren itxura edo irudia              alboetako batetik begiraturik. Ik. profil.

  2  adb. Alboka, saiheska. Ik. eslai.

ADIBIDEAK 

 "Euren azpiko lanpostuen soslaiak definitzen dituzte."

" Taniari begiratu nion, nire aurrean eseria, batzuetan soslaiez, bestetan aurrez aurre."

                   FRANTSESA :   profil; de biais

       GAZTELANIA : perfil;de soslayo
       INGELESA : profile;sideways

LOZORRO

 LOZORRO

DEFINIZIOA :

     iz. Lo sakona edo pisua. 

LOKUZIOAK 

• lozorroan adb. Lo, lotan; erdi lo.

ADIBIDEAK 

    " Negu lozorrotik esnatu da lurra."

      " Lozorroan aurkitu nuen, sukarraren mende. "

 

                   FRANTSESA : sommeil lourd et profond

       GAZTELANIA : sueño profundo,pesado.
       INGELESA : deep sleep

ESTAKURU

 ESTAKURU

DEFINIZIOA :

         1 iz. Akatsa.

2 iz. Aitzakia. Ik. desenkusa.

LOKUZIOAK 

• estakuru eman
  

  estakuru eman diot
• estakuru-mestakuru

  estakuru-mestakuru, azkenean lana amaitu gabe utzi zuten
• estakuruan

• konpartsak debekatu dituzte kaleak libre uzteko estakuruan

ADIBIDEAK 

   1 " Arotzak dena gaizki egin eta zurak du estakurua! "

    2   " Estakurutzat emanez, euskara ez dela deusetako."

 

                   FRANTSESA : défaut;excuse

       GAZTELANIA : defecto;excusa
       INGELESA : defect;pretext

ZOLI

 ZOLI

DEFINIZIOA :

        1 adj. Hotsez eta soinuez mintzatuz, ozena,                  bereziki maiztasun handikoa, hotsen eskalan 

          goian dagoena. 

2 adj. Zentzumenez mintzatuz, zorrotza, ahalmen handikoa.

3 adj. Bizkorra, zalua.

4 (Adizlagun gisa). Bizkor, erne.

ADIBIDEAK 

   

1  "Jaiki eta ahots zoliarekin hitz egiten hasi zen." 

2  "Begi zoliak dituenarentzat."

3  "Betiko hizkera modua darabil: sendoa, zolia, argia eta garbia ".

4  " Zoli eta prest egon behar duzue."

                   FRANTSESA : vive,perspicace,agile,sonore

       GAZTELANIA : sagaz,inteligente,ágil,sonoro
       INGELESA : keen,clever,lively,resounding

ITAUNKETA

 ITAUNKETA

DEFINIZIOA :

 Argibide jakin bat lortzeko egiten den itaun saila.   Ik. galdeketa

ADIBIDEAK 

   

 "Itaunketa gogorra izan zuten: nor ziren, nondik zetozen, zertan ari ziren eta ez dakit zenbat honelako."

                   FRANTSESA : interrogatoire

       GAZTELANIA : interrogatorio
       INGELESA : interrogation